Co to jest bezdech senny

Obturacyjny bezdech senny (OBS) jest chorobą, którą medycyna zajęła się stosunkowo niedawno. Zdecydowana większość pacjentów nie została jeszcze objęta opieką. Sytuację utrudnia wieloletni skryty przebieg choroby. Osoby dotknięte nią bardzo długo w ogóle nie zdają sobie sprawy, że są chore. Szacuje się, że z powodu OBS cierpi 24% dorosłych mężczyzn i 9% dorosłych kobiet. Objawy choroby odczuwa około 4% dorosłych mężczyzn i 2% dorosłych kobiet.

OBS jest chorobą polegającą na wielokrotnym występowaniu podczas snu epizodów niewystarczającego lub zupełnego braku przepływu powietrza przez drogi oddechowe - tak zwanych hipowentylacji i bezdechów. Chorobę można rozpoznać, jeśli średnio w każdej godzinie snu pojawi się przynajmniej pięć tego typu zdarzeń trwających nie krócej niż 10 sekund. 

Podczas snu każdy człowiek traci świadomą kontrolę nad swoimi mięśniami.  Pojawia się fizjologiczny spadku napięcia mięśni. U osób zdrowych powoduje to jedynie niewielkie, niemające znaczenia, osłabienie oddychania. U chorych na OBS dochodzi do zapadania się języka i gardła. Przepływ powietrza przez drogi oddechowe ustaje zupełnie lub jest zbyt mały. Pojawiają się bezdechy.

Podczas trwania pojedynczego bezdechu dochodzi do szybkiego spadku ilości tlenu i wzrostu poziomu dwutlenku węgla we krwi. Osoba chora zaczyna się dusić. Nasilone ruchy oddechowe i niedotlenienie doprowadzają do nagłego wybudzenia. Momenty odzyskania świadomości są najczęściej bardzo krótkotrwałe i niezapamiętywane przez chorych. Wystarczają jednak do przywrócenia drożności dróg oddechowych i powrotu prawidłowego oddychania.  Po ponownym zaśnięciu cała sekwencja zdarzeń powtarza się i dochodzi do kolejnego bezdechu.

Niekiedy najgwałtowniejsze wybudzenia są przez chorych zapamiętywane.  Opisują je jako nagłe przebudzenia z przyśpieszonym oddechem, uczuciem kołatania serca lub braku powietrza. Niejednokrotnie połączone są one z nieprzyjemnymi marzeniami sennymi. Czasem nasilenie objawów jest tak duże, że chorzy gwałtownie siadają na łóżku z uczuciem dużego lęku i duszności. 

  
Nie każda osoba chrapiąca ma OBS. Jest jednak reguła, że wszystkie osoby cierpiące na obturacyjny bezdech senny chrapią. Jest to chrapanie nieregularne i bardzo uciążliwe dla partnerów. Osoby obserwujące chorych, najczęściej opisują bardzo głośne chrapanie, które w pewnym momencie znika i w jego miejsce pojawia się całkowita cisza – chory nie oddycha. Po pewnym czasie: od kilkunastu do kilkudziesięciu sekund, pojawia się bardzo głośne chrapnięcie połączone często z poruszeniem się osoby śpiącej (koniec bezdechu – wybudzenie). Po chwili chory zasypia ponownie, zaczyna przejściowo chrapać i zapada w kolejny bezdech.

Przedłużająca się cisza (bezdech) jest przyczyną znacznego niepokoju partnerów osób chorych Żony, które w obawie, że ich mąż nie zacznie ponownie oddychać, budzą go i proszą o położenie się na bok. Jest to też jeden z najczęstszych powodów zgłaszania się chorych do lekarza. Często zdarza się, że osoba chora w ogóle nie zdaje sobie sprawy ze swoich problemów i jest wręcz przyprowadzana przez współmałżonka do lekarza.
OBS jest chorobą występującą najczęściej u osób z nadwagą, aczkolwiek bezdech u osób szczupłych również zdarza się Mężczyźni chorują dwa razy częściej niż kobiety. Ilość osób cierpiących z powodu bezdechu zwiększa się z wiekiem. Objawy choroby nasilają się po spożyciu alkoholu, przy znacznym zmęczeniu, po zażyciu środków nasennych i u osób śpiących na wznak. Powyższe sytuacje powinny być unikane przez chorych na OBS Szczególnie narażone są osoby z niedrożnym nosem.

Objawy OBS
Objawy choroby możemy podzielić na występujące w nocy i w dzień.
Objawy nocne:
• bezdechy obserwowane przez osoby trzecie
• głośne nieregularne chrapanie
• nagłe wybudzenia ze snu połączone często z uczuciem braku powietrza, przyspieszonym oddechem czy tętnem
• nadmierna potliwość w nocy
• potrzeba oddawania moczu w nocy
• niespokojny przerywany sen
• czasem problemy z zaśnięciem po przebudzeniach powodu lęku.
Objawy dzienne:
• budzenie się z bólem głowy
• sen nie przynoszący wypoczynku
• nasilona senność podczas dnia – często bardzo utrudniająca normalne funkcjonowanie
• znaczna suchość w ustach po przebudzeniu
• nadmierna drażliwość
• trudności z koncentracją i pamięcią (problemy rodzinne, problemy w pracy)
• zaburzenia potencji u mężczyzn

Wszystkie objawy nie muszą oczywiście występować u jednego chorego. Ich ilość i nasilenie wzrasta wraz z zaawansowaniem choroby. Zaobserwowanie samych bezdechów bez innych objawów jest już wystarczającym powodem do wykonania badań w kierunku obturacyjnego bezdechu sennego.
Objawy bezdechu sennego zdecydowanie nasilają się po spożyciu alkoholu przed snem, znacznym zmęczeniu lub po przyjęciu leków nasennych lub uspokajających. Niekiedy leki nasenne mogą dawać fałszywe poczucie poprawy.

Przyczyny OBS
Dwoma głównymi przyczynami OBS są: nadwaga i zmiany anatomiczna na poziomie gardła i nosa. Tkanka tłuszczowa zlokalizowana w obrębie szyi przez swą obecność powoduje zwężenie dróg oddechowych i szybsze ich zamykanie się podczas snu. Jest ona również jedną z głównych przyczyn niepowodzeń leczenia operacyjnego. Drugą ważną przyczyna, na którą nie ma wpływu leczenie jest obecność u chorego krótkiej szyi. Podobnie jest w przypadku występowania małej cofniętej żuchwy. Pozostałe wady dają się w dużej części korygować operacyjnie.

Przyczyny bezdechu:
• nadwaga
• opadające, wydłużone podniebienie miękkie i języczek
• pierwotnie wąskie drogi oddechowe
• krótka szyja
• duży język
• cofnięta żuchwa
• przerośnięte migdałki podniebienne i gardłowy
• skrzywiona przegroda nosa
• obecność polipów lub przerośniętych małżowin nosowych w obrębie przewodów nosowych

Bezdech senny często pojawia się u chorych z akromegalią lub z nieleczoną niedoczynnością tarczycy.